Đất đai, thổ nhưỡng, khí hậu Quảng Bình

Dọc trên đường thiên lý Bắc – Nam, có một vùng đất dù nằm trên khoảng eo đất hẹp của Việt Nam, nhưng nổi tiếng với nhiều địa danh được xem như là biểu trưng về địa lý và văn hóa của đất nước, đó là tỉnh Quảng Bình. Được xem là một trong những điểm đến ấn tượng ở Miền Trung. 

1. Vị trí địa lý của Quảng Bình

Quảng Bình là một tỉnh thuộc duyên hải vùng Bắc Trung Bộ và là điểm hẹp nhất trên bản đồ Việt Nam với diện tích tự nhiên 8.065,27km². Phần đất liền của tỉnh này nằm trải dài từ 16°55’ đến 18°05’ vĩ Bắc và từ 105°37’ đến 107°00’ kinh Đông.

Phía Đông tỉnh Quảng Bình có bờ biển dài 116,04km, có vịnh, cảng Hòn La, cảng Gianh, cảng Nhật Lệ; có chung biên giới với nước CHDCND Lào ở phía Tây với dãy Trường Sơn là biên giới tự nhiên, phía Bắc tiếp giáp tỉnh Hà Tĩnh, phía Nam giáp tỉnh Quảng Trị. Cách Hà Nội 500km về phía Bắc, và cách tp Hồ Chí Minh 1.220km về phía Nam theo quốc lộ 1A.

Quảng Bình có thành phố trung tâm là thành phố Đồng Hới và 6 huyện với tổng cộng 159 xã, phường và thị trấn (cả Đồng Hới). Sáu huyện bao gồm: huyện Bố Trạch, huyện Lệ Thủy, huyện Minh Hóa, huyện Quảng Trạch, huyện Quảng Ninh và huyện Tuyên Hóa.

2. Khí hậu tỉnh Quảng Bình

2.1 Đặc điểm khí hậu Quảng Bình

Quảng Bình thuộc khu vực nhiệt đới gió mùa khô có sự phân hoá sâu sắc của địa hình và chịu ảnh hưởng khí hậu chuyển tiếp giữa miền Bắc và miền Nam nước ta. Vậy nên thời tiết  không mấy dễ chịu vào mùa hè. Khí hậu đặc trưng ở đây khá giống với các tỉnh miền Trung khác, phân theo 2 mùa rõ ràng là mùa mưa và mùa khô:

- Mùa khô bắt đầu từ khoảng tháng 4 kéo dài tới tháng 8 hàng năm. Vào thời gian này, thời tiết Quảng Bình chịu ảnh hưởng tương đối lớn của gió Tây Nam mang lại cảm giác nắng nóng, khô nhưng diện tích với phần lớn là biển cũng giúp khí hậu có phần mát mẻ hơn.

- Mùa mưa lại bắt đầu từ tầm tháng 9 kéo dài tới tháng 3 năm sau. Vào thời gian này, khí hậu chịu ảnh hưởng của gió Đông Bắc là chính với lượng mưa trung bình năm đạt ngưỡng 2.000mm - 2.300mm/năm. Lượng mưa lớn nhất rơi vào tháng 9, 10 và 11. Thời gian này thường chịu nhiều ảnh hưởng của bão. Với địa hình hẹp, dốc, nên khi có bão thường xảy ra tình trạng lũ đột ngột.

Mức nhiệt trung bình năm tại Quảng Bình tầm 25 độ C tới 26 độ C, có xu hướng tăng dần theo hướng Bắc vào Nam và chiều từ Tây sang Đông. Cân bằng bức xạ năm đạt 70 - 80 kcal/cm². Số giờ nắng bình quân năm khoảng 1.700 - 2.000 giờ.

Biểu đồ nhiệt độ trung bình ban ngày và ban đêm của tỉnh Quảng Bình

Trong năm, lượng mưa trung bình dao động từ 2.000 mm - 2.500 mm, cao nhất vào các tháng 9, 10, 11. Với độ ẩm khá cao ở mức 83 – 84%.

Cũng như các tỉnh khác ở khu vực Trung Bộ của nước ta, Quảng Bình có khá nhiều các hiện tượng thời tiết đặc biệt, trong đó có những hiện tượng thời tiết mang tính chất thiên tai khí hậu như bão, mưa lớn gây lũ lụt, gió khô nóng, ... có ảnh hưởng xấu đến đời sống cây trồng vật nuôi và con người. Tỉnh Quảng Bình, nhất là khu vực ven biển là một trong những nơi hàng năm chịu ảnh hưởng rất nặng nề của bão, thuộc vào loại nhất nước ta. Theo số liệu thống kê, tính trung bình mỗi năm ở Quảng Bình có từ 1 - 2 cơn bão đổ bộ trực tiếp vào bờ biển của tỉnh. Bão có thể xuất hiện vào thời kỳ từ tháng 6 đến tháng 10, trong đó nhiều nhất vào ba tháng (8 - 10) với khoảng 0,3 - 0,7 cơn/năm.

2.2 Các yếu tố tác động đến khí hậu của Quảng Bình

Hệ thống khí áp chính chi phối khí hậu Việt Nam nói chung và khí hậu Quảng Bình nói riêng bao gồm các trung tâm khí áp vĩnh cửu và các trung tâm khí áp hoạt động theo mùa.

Các trung tâm khí áp vĩnh cửu từ xích đạo đến vĩ độ trung bình: Hoàn lưu khí quyển trên đới vĩ độ thấp và tín phong, áp cao cận nhiệt đới Thái Bình Dương nói riêng và áp cao cận nhiệt đới nói chung, áp thấp Aleutian, dải hội tụ nhiệt đới, rãnh thấp xích đạo

Các trung tâm khí áp hoạt động theo mùa đông và mùa hè.

Các khối không khí chính hoạt động theo mùa bao gồm:

Các khối không khí chính hoạt động trong mùa đông (tháng 11 - tháng 4)

Khối không khí cực đới: là khối không khí có nguồn gốc lục địa, mỗi lần tràn về thường gây ra giảm nhiệt mạnh và hầu như ít mưa, thời tiết khô hanh. Lúc di chuyển qua các vùng đã biến tính nhiều: nhiệt độ và độ ẩm tăng khá cao so với nguồn gốc ban đầu. Vì vậy, khi bị không khí này chi phối, thời tiết thường mưa, mưa vừa đến mưa to, đôi khi kèm theo dông và lốc tố, nhiệt độ giảm nhưng không mạnh.

Tần suất giảm nhiệt khi có gió mùa Đông Bắc tràn về tại Quảng Bình thường cho suất giảm nhiệt từ 3 - 5⁰C, có khi cho suất giảm nhiệt từ 5 - 7⁰C, thậm chí cho suất giảm nhiệt trên 10⁰C. Trung bình hàng năm tỉnh Quảng Bình có khoảng 22 đợt gió mùa Đông Bắc chi phối.

+ Khối không khí nhiệt đới biển: khối không khí này di chuyển từ rìa phía Nam của áp cao cận nhiệt đới Thái Bình Dương hay vùng biển phía Đông Trung Quốc. Tính chất cơ bản của khối không khí này là nóng và ẩm, nhưng khi đi vào lục địa lạnh hơn, khối không khí này ổn định hơn và độ ẩm tiến tới trạng thái bão hòa nên hay gây ra sương mù và mưa phùn.

Các khối không khí chính hoạt động trong mùa hè (từ tháng 5 - tháng 10)

Trong mùa hè, thịnh hành có ba khối không khí chính bao gồm: khối không khí xích đạo, khối không khí nhiệt đới biển Thái Bình Dương và khối không khí nhiệt đới biển vịnh Bengan.

Các khối không khí này cũng mang thuộc tính nóng ẩm và khi ảnh hưởng đến thời tiết Quảng Bình cũng như các tỉnh ven biển miền Trung, khối không khí này đã bị biến tính mạnh sau khi vượt qua dải Trường Sơn (hiệu ứng phơn), nên khi sang phía Đông Trường Sơn không còn giữ được thuộc tính nóng ẩm như ở nơi xuất phát nữa mà trở nên khô nóng.

Khối không khí vịnh Bengan sau khi vượt Trường Sơn gây mưa ở sườn Tây nhưng gây khô nóng ở sườn Đông, những tỉnh thuộc Bắc và Trung Trung Bộ là những địa phương thường chịu ảnh hưởng của hiệu ứng này trong các tháng đầu và giữa mùa hè, gây nên thời tiết khô nóng (gió Tây Nam khô nóng).

Nắng nóng ảnh hưởng đến đất trồng trọt ở Quảng Bình

Nguồn ảnh: Internet

3. Điều kiện tự nhiên của Tỉnh Quảng Bình

Địa hình: Quảng Bình có địa hình hẹp và dốc từ Tây sang Đông. Với hơn 85% diện tích là đất đồi núi. Diện tích Quảng Bình được chia thành các vùng sinh thái gồm: vùng núi cao, vùng đồi và trung du, vùng đồng bằng và vùng cát ven biển.

Sông ngòi: Toàn tỉnh Quảng Bình có 5 con sông lớn là sông Nhật Lệ, Sông Gianh, sông Roòn, Sông Dinh, sông Lý Hòa. Các con sông này do nhiều sông nhỏ hợp thành và đều đổ ra biển Đông.

Sông Gianh - con sông lớn nhất của tỉnh Quảng Bình:

Nguồn ảnh: Internet

Tài Nguyên thiên nhiên: Quảng Bình là nơi có hệ Động, thực vật đa dạng nằm trong khu vực đa dạng sinh học Bắc Trường Sơn. Nơi đây có nhiều nguồn gen quý hiếm, đặc trưng nhất là vùng Phong Nha - Kẻ Bàng. Quảng Bình có nhiều loài động vật quý hiếm nằm trong sách đỏ Thế giới. Với diện tích rừng lớn 486.688 ha. Thực vật tại đây đa dạng về giống loài, và đặc biệt có nhiều loại gỗ quý như sưa, lim, sến, táu … Ngoài tài nguyên động thực vật, Quảng Bình cũng có tài nguyên đất, tài nguyên biển và ven biển, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản,... vô cùng phong phú và đa dạng.

Mảnh đất nơi này như một bức tranh thuỷ mặc, vừa có biển, đảo vừa có rừng, với tiềm năng, thế mạnh, vẻ đẹp thiên nhiên, giá trị lịch sử văn hóa độc đáo riêng có của vùng đất Quảng Bình, cùng với con người nơi đây cần cù, chịu khó, đang nỗ lực hết mình để xây dựng, phát triển quê hương giàu đẹp. Hy vọng qua bài viết này, chúng ta đã khám phá được thêm về mảnh đất Quảng Bình hội tụ những vẻ đẹp thiên nhiên. Bên cạnh đó, với đặc điểm địa lý, khí hậu và những điều kiện tự nhiên thuận lợi đã tạo cho Du lịch Quảng Bình thêm nhiều giá trị đa dạng. Ngày nay, nơi đây đã trở thành một điểm du lịch thu hút nhiều nhà khoa học, du khách trong và ngoài nước đến tìm hiểu, nghiên cứu.